Overprikkeling treedt op wanneer het zenuwstelsel overweldigd raakt door een teveel aan stimuli, wat kan gebeuren wanneer het lichaam niet in staat is om de grote hoeveelheid informatie die het ontvangt adequaat te verwerken. Deze prikkels kunnen zowel interne als externe prikkels zijn, zoals harde geluiden, fel licht, sterke geuren, of zelfs emotionele en mentale prikkels zoals zorgen, stress of overmatige gedachten. Het zenuwstelsel heeft moeite om al deze prikkels te verwerken, wat leidt tot een gevoel van overweldiging en disbalans.
Overprikkeling wordt vaak geassocieerd met verschillende aandoeningen, zoals autisme, ADHD, angststoornissen, of sensorische verwerkingsstoornissen, waarbij het zenuwstelsel moeite heeft met het filteren van relevante van irrelevante informatie. Herstel van of omgaan met overprikkeling richt zich vaak op het kalmeren van het zenuwstelsel, het verminderen van sensorische input en het bevorderen van ontspanning. Dit kan bijvoorbeeld door het verminderen van externe stimuli, zoals het vermijden van drukke of lawaaierige omgevingen, en door het creëren van een rustige, veilige ruimte waar de persoon kan ontspannen. Daarnaast zijn er technieken zoals meditatie, ademhalingsoefeningen, en mindfulness die kunnen helpen om het zenuwstelsel weer in balans te brengen en de persoon weer controle over de emoties en gedachten te laten krijgen. Het doel is om de overmatige prikkels te verminderen en het lichaam de kans te geven zich te herstellen en te kalmeren.
Overprikkeling bij hoogsensitieve mensen kan, door de verhoogde gevoeligheid voor externe en interne prikkels, leiden tot stress, vermoeidheid, angst en fysieke klachten zoals hoofdpijn, spierspanning en zelfs maagklachten. Wanneer overprikkeling langdurig aanhoudt, kan dit de gezondheid van de persoon verder beïnvloeden en kan het moeilijker worden om met dagelijkse stress om te gaan.
Cirkel van Overprikkeling
Annek Tol heeft de Cirkel van Overprikkeling ontwikkeld. Dit model geeft aan hoe de prikkels bij hoogsensitieve mensen zich kunnen opstapelen. In fase 1 zijn de dagelijkse prikkels (thuis en werk) nog te overzien. Bij fase 2 wordt het al lastiger. Een tijdelijke periode van onrust, om welke reden van ook, kan een hoogsensitief mens al meer uit balans brengen. Bij fase 3 wordt het nog lastiger. Life events als een nieuwe baan, het beëindigen van een relatie, een verbouwing of veel drukte thuis, betekent dat over een langere periode (te) veel prikkels te verwerken zijn. Bij fase 4 is er sprake van een overprikkeling op de lange termijn door bijvoorbeeld problemen op het werk, langdurig mantelzorgen, zorg om (zieke) kinderen, financiële problemen of werkeloosheid. Dit kan veel fysieke en mentale klachten geven (de opsomming van klachten hieronder is zeker niet compleet).
Klachten per fase weergegeven
Fase 0. Relaxatie
– Ontspannen
Fase 1. Dagelijkse prikkels die men op zijn bordje heeft tijdens normale omstandigheden.
– Gonzende oren
– Geen zin hebben
– Duizeligheid
– Buikpijn
– Spanning
– Knoop in de maag
– Opgetrokken schouders
– Concentratieverlies
– Afsluiten
– Dagdromen
– Weinig geduld
– Kortaf
– Irritatie
– Moe
Fase 2. Meer overprikkeling bij extra zoals een feestje, presentatie, deadline, hevige emoties….
– Terugtrekken
– Slecht slapen
– Tics
– Boos
– Inefficiëntie
– Traagheid
– Hoofdpijn
– Manisch poetsen
– koken
– Kater gevoel
– Vol hoofd
– Klamme handen
– Trillen
– Zweten
– Woedeaanvallen
Fase 3. Periodiek meer overprikkeling zoals bij ziekte, een nieuwe baan, zwangerschap, zware projecten….
– Vlekken zien
– Eczeem
– uitslag
– Migraine
– Klappertanden
– Niks meer kunnen
– Lachbuien
– Angst en paniek
– Hernia
– Stress overspannen
– Niet meer kunnen eten
– Hoge bloeddruk
– Prikkelbare darm
– Depressies
– Huilbuien
– Kort lontje
– Burn-out
Fase 4. Lange termijn overprikkeling bij langdurige belasting door bijvoorbeeld relatieproblemen, scheiding, mantelzorg, werkloosheid….
– Verslavingen
– Zichzelf niet verzorgen
– Fobieën
– Hart en vaatziekten
– Obesitas
– Fibromyalgie
– Multiple Chemical sensitivity
– Chronisch vermoeidheid
Raak je snel overprikkeld en herken je bovenstaande klachten? Wil je hiervan afkomen? Neem dan contact met mij op en dan kijken we samen wat er nodig is om niet meer of minder snel overprikkeld te raken.